Η Ιταλία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια μεγάλη τραπεζική κρίση. Ο Ιταλός Πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι καλείται να αποφασίσει αν θα φέρει τη χώρα του σε μετωπική σύγκρουση με τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο ή θα συμμορφωθεί με τους κανόνες της Ένωσης για τη διάσωση τραπεζών. Αρχικά, προτίθεται να αψηφήσει τις παραινέσεις των εταίρων της στην Ε.Ε για την εφαρμογή της πρόσφατα υιοθετημένης οδηγίας για bail-in στη διάσωση τραπεζών, και να χρηματοδοτήσει το προβληματικό τραπεζικό σύστημα της χώρας του με κρατικά κεφάλαια, με χρήματα φορολογούμενων πολιτών δηλαδή, ύψους 40 δις ευρώ. Οι διαβουλεύσεις μεταξύ Ρώμης και Βρυξελλών, θα έχουν αντίκτυπο σε 3 κρίσιμα ζητήματα. Το πρώτο είναι η βιωσιμότητα του τραπεζικού συστήματος της Ιταλίας. Το δεύτερο είναι η αποφυγή ή όχι ενός ντόμινο κατάρρευσης τραπεζών εντός της Ευρωζώνης, και τελευταίο αλλά όχι ασήμαντο, της πολιτικής σταθερότητας στην Ιταλία εν όψει και του επικείμενου δημοψηφίσματος για τη συνταγματική αναθεώρηση το φθινόπωρο.
Η Ιταλία αυτή τη στιγμή είναι αντιμέτωπη με ένα παγόβουνο κόκκινων δανείων ύψους 360 δις ευρώ. Η « Banca Monte dei Paschi di Siena» είναι η 3η μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας και η χρηματιστηριακή της αξία από την αρχή του έτους, συγκεντρώνει απώλειες ύψους 83%. Το συνολικό ποσοστό των κόκκινων δανείων ισούται με το 20% των συνολικών δανείων που έχουν εκδώσει οι Ιταλικές τράπεζες, με το μεγαλύτερο μέρος από αυτά, να αποτελούν επιχειρηματικά δάνεια. Κατέχει τα περισσότερα σε ποσοστό κόκκινα δάνεια από κάθε άλλη Ιταλική τράπεζα. Όλες οι Ιταλικές τράπεζες έχουν απωλέσει περίπου 30% των χρηματιστηριακών τους αξιών και για όλα τα παραπάνω, απαιτείται άμεση ενέργεια και από της Ιταλίας και της Ευρώπης τη μεριά, για να αποφευχθεί το χειρότερο σενάριο.
Αποφεύγοντας τους τραπεζικούς κανόνες της Ε.Ε
Πιθανόν, ο κύριος λόγος για τη μη συμμόρφωση με τους κανονισμούς της Ε.Ε, είναι η αποφυγή μιας φυγής καταθέσεων. Αυτό θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει τις τράπεζες σε σημείο χωρίς επιστροφή, όπως και στη περίπτωση της Ελλάδας. Ένας άλλος λόγος είναι το πολιτικό κόστος μιας τέτοιας επιλογής. Πάνω από 200 δις ευρώ τραπεζικών ομολόγων ανήκουν σε μικροεπενδυτές και νοικοκυριά. Πολλοί από αυτούς θα οδηγηθούν σε απόγνωση και οικονομική κατάρρευση βλέποντας τις αποταμιεύσεις μιας ζωής να εξαφανίζονται. Από την άλλη μεριά, οι Βρυξέλλες θεωρούν πρόκληση αυτή τη μονομερή ενέργεια από μεριάς Ιταλίας, καθώς θεωρούν ότι υπονομεύει την αξιοπιστία του προσφάτως υιοθετημένου πλαισίου τραπεζικών κανόνων. Επίσης πιστεύουν πως υπάρχει η ανάγκη σεβασμού των κανόνων της Ε.Ε από τους Ιταλούς ως σημαντικός παράγοντας αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών της Ε.Ε. Οι τραπεζικοί κανόνες για bail-in απαιτούν να επιλέγονται πρώτα οι πιστωτές και κατόπιν οι φορολογούμενοι, ώστε να χρηματοδοτηθεί η κεφαλαιακή ανεπάρκεια των τραπεζών.
Η ιστορία μέχρι στιγμής έχει δείξει ότι οι διαμάχες με τους ηγέτες των Βρυξελλών δε βγαίνουν σε καλό. Ένα καλό πρόσφατο παράδειγμα η Ελλάδα. Το προηγούμενο καλοκαίρι, ο πρωθυπουργός της Αλέξης Τσίπρας, αποφάσισε να έρθει σε ευθεία σύγκρουση με την Ε.Ε. Προσέφυγε σε δημοψήφισμα για την αποδοχή ή όχι μιας συμφωνίας δημοσιονομικής προσαρμογής που του είχε προταθεί από τους εταίρους ύστερα από μια περίοδο μακράς διαπραγμάτευσης. Προέτρεψε δε ο ίδιος τους πολίτες να εναντιωθούν με τη ψήφο τους κατά των πολιτικών λιτότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ΟΧΙ κέρδισε με μεγάλη πλειοψηφία. Έτσι, ύστερα από μια 17ωρη διαπραγμάτευση που έμεινε στην ιστορία, έφερε προς ψήφιση στο κοινοβούλιο μια ακόμα πιο δυσμενή συμφωνία. Αυτό αποτελεί ένα καλό παράδειγμα για τον Ματέο Ρέντσι, για το πόσο επικίνδυνο είναι να έρθεις σε μετωπική με τους Ευρωπαίους εταίρους, αν δεν έχεις διασφαλισμένη τη βιωσιμότητα της οικονομίας της χώρας σου έξω από την Ευρωζώνη. Φυσικά, πάντα θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν η θέση ισχύος κάθε χώρας που προσπαθεί να πράξει μια παρόμοια κίνηση . Η Ιταλία είναι η 4η πιο δυνατή οικονομία της Ε.Ε, και αυτό δε περνά απαρατήρητο από κανέναν στις Βρυξέλλες.
Ρώμη εναντίον Βρυξελλών
Ο Ματέο Ρέντσι έχει εξαγγείλει πως αν χάσει το δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση, θα επανεξετάσει τη καριέρα του στη κυβέρνηση (πιθανόν θα παραιτηθεί από τη πρωθυπουργία της Ιταλίας). Έτσι, η πολιτική αστάθεια είναι ένας μεγάλος παράγοντας στη περίπτωση της Ιταλίας. Ήδη, το ενισχυμένο κόμμα «Κίνηση των 5 αστέρων» του ευρωσκεπτικιστή Πέπε Γκρίλλο, περιμένει να αρπάξει την ευκαιρία να ηγηθεί της Ιταλίας. Η Ιταλία αυτή την εποχή διαθέτει έντονες σκέψεις και φωνές ευρωσκεπτικισμού στο εσωτερικό της. Πολύ πιθανόν αυτοί οι παράγοντες να επηρεάσουν και τη στάση των Ευρωπαίων απέναντι στους Ιταλούς, γι’ αυτό και ο Ρέντσι καλείται να βρει εσπευσμένα μια λύση που θα προηγείται οποιοδήποτε εσωτερικών εξελίξεων της χώρας που θα πηγάζουν από το δημοψήφισμα.
Η Ιταλία πρέπει να συζητήσει με τους Ευρωπαίους εταίρους για το πώς θα αποφύγουν το χειρότερο σενάριο για τις Ιταλικές και Ευρωπαϊκές τράπεζες. Ο Ματέο Ρέντσι πρέπει να συστήσει και να συμφωνήσει σε μια λύση που θα αποσβέσει και τους όποιους κινδύνους πολιτικής αστάθειας έχουν προκύψει. Φυσικά, θα πρέπει να είναι πιο διαλλακτικός και να ψάξει τουλάχιστον για μια συμβιβαστική λύση, που θα περιλαμβάνει εφαρμογή των τραπεζικών κανόνων της Ε.Ε για bail-in μαζί με κάποιες τροποποιήσεις που θα εξαλείψουν τις ανασφάλειες για μια οικονομική καταστροφή των νοικοκυριών ομολογιούχων. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Ιταλίας και των αξιωματούχων της Ε.Ε θα φέρουν στην επιφάνεια και κάποια σοβαρά ζητήματα που σχετίζονται με τα τραπεζικά προβλήματα στην Ευρώπη –τα Ευρωομόλογα και απαιτούμενες παρεμβάσεις κατάλληλες για μια μακρά περίοδο ύφεσης, στο Ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα.
*Το παρών κείμενο αποτελεί ελεύθερη μετάφραση του άρθρου του Νάσου Δεικτάκη (Ασκούμενου Ορκωτού Ελεγκτή-Λογιστή, ACCA Candidate / MSc in Professional Accountancy current student) με θέμα «Italy Has To Compromise Before It Is Too Late» όπως αυτό δημοσιεύθηκε στον Αγγλικό ιστότοπο παγκοσμίας επισκεψιμότητας «The Market Mogul» http://themarketmogul.com/italy-has-to-compromise-before-it-is-too-late/
