Πριν λίγες μέρες πραγματοποιήθηκε το τρίτο Αναπτυξιακό Περιφερειακό Συνέδριο της Κρήτης, μετά από αυτά που έγιναν πρόσφατα στις Περιφέρειες Δυτ. Μακεδονίας και Στερεάς Ελλάδας. Η πραγματοποίηση αυτών των συνεδρίων η οποία υλοποιείται σε συνεργασία Κυβέρνησης και των αντίστοιχων Περιφερειών. Γίνονται σε μία χρονική στιγμή όπου διαφαίνεται στον ορίζοντα το τέλος των μνημονίων και η έξοδος της χώρας από το καθεστώς της επιτροπείας. Πριν κατατεθούν σκέψεις και προτάσεις για το επικείμενο (δεν έχει ακόμη καθοριστεί ο χρόνος διεξαγωγής του) συνέδριο της Περιφέρεια Πελοποννήσου, μερικές ουσιαστικές διαπιστώσεις.
- Η κρίση στην Ελλάδα ΔΕΝ ήταν και ΔΕΝ είναι αποκλειστικά κρίση χρέους. Ήταν και είναι δομική κρίση που αφορά το σύνολο της οικονομίας, το ίδιο το παραγωγικό μοντέλο. Υπό αυτή την έννοια ΔΕΝ είναι και κρίση η οποία αφορά μόνο την Ελλάδα. Πρόκειται για κρίση που αφορά τον Ευρωπαϊκό Νότο, το σύνολο της Ευρωζώνης και ακόμα παραπέρα συνολικά και παγκόσμια το νεοφιλελεύθερο μοντέλο ανάπτυξης της καπιταλιστικής οικονομίας. Στα πλαίσια αυτής της ευρύτερης κρίσης αναδείχθηκαν οι παθογένειες της Ελληνικής Οικονομίας, αυτές που την καθιστούσαν τον αδύναμο κρίκο της Ευρωζώνης.
- Το βασικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας δεν είναι αυτό της παραγωγής (με όλα όσα προβλήματα υπάρχουν και εδώ – τι παράγεται, πως παράγεται, κλπ) αλλά αυτό της διανομής του παραγόμενου πλούτου. Επομένως, το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί για την έξοδο από την κρίση είναι: Πως αφ’ ενός θα αυξηθεί η παραγωγή της ελληνικής οικονομίας – θα αυξηθεί η παραγόμενη πίτα – και αφ’ ετέρου πως θα γίνει η διανομή του παραχθέντος πλούτου. Ποιο δηλαδή θα είναι το όφελος της κοινωνίας συνολικά και όχι των λίγων οι οποίοι, όπως έχει αποδειχθεί όχι μόνο δεν συμβάλουν στα δημόσια έσοδα με αυτό που τους αναλογεί αλλά επί πλέον φοροαποφεύγουν και φοροδιαφεύγουν (βλ. συζήτηση για φοροδιαφυγή, λίστες, εξαγωγή κεφαλαίων στο εξωτερικό, τις offshore εταιρείες, κλπ.) Επομένως, η έξοδος από την κρίση θα πρέπει να διερευνηθεί με όρους όχι μόνο οικονομίας αλλά και κοινωνίας. Να προσδιοριστεί ο ρόλος τόσο του δημόσιου τομέα μέσα από ένα Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) το οποίο θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας, όσο και του ιδιωτικού τομέα με στοχευμένες επενδύσεις σε κλάδους υψηλής προστιθέμενης αξίας οι οποίες θα συμβάλουν στην βελτίωση της κοινωνικής συνοχής.
- Το ζητούμενο για την ελληνική οικονομία σήμερα είναι ή διαμόρφωση ενός σοβαρού και αξιόπιστου αναπτυξιακού – παραγωγικού μοντέλου. Ειδικά για την Πελοπόννησο θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του τις παρακάτω παραμέτρους:
- Το αγροτοδιατροφικό σύμπλεγμα. Μπορεί να αποτελέσει βασικό μοχλό συνολικής ανάπτυξης και ανασυγκρότησης της υπαίθρου και της περιφέρειας.
Γι΄αυτό, η επέκταση και η ποιοτική αναβάθμισή της αγροτικής παραγωγής. με την ανάπτυξη των βιολογικών καλλιεργειών και της κτηνοτροφίας, αλλά και όλου του αγροτοδιατροφικού συμπλέγματος (μεταποίηση αγροτοκτηνοτροφικών προϊόντων κλπ.) θα παίξει σημαντικό ρόλο στη συνολική ανάκαμψη της οικονομίας.
Χρειάζεται η βιώσιμη συνεργασία ιδιωτικών αγροτικών επιχειρήσεων με μεταποιητικές και συνεταιριστικές επιχειρήσεις όπως και η δημιουργία εμπορικών δικτύων, εσωτερικών ή διεθνών, με τη συνεργασία ανάμεσα στους παραγωγούς. Η συλλογική δράση σε όλα τα επίπεδα θα αποτελέσει κρίσιμο παράγοντα για την ανάπτυξη τόσο του κλάδου όσο και κάθε εκμετάλλευσης η επιχείρησης ξεχωριστά.
- Το τουριστικό σύμπλεγμα. Ο τομέας αυτός θα συνδεθεί με τους υπόλοιπους τομείς της κοινωνικής και οικονομικής ζωής. Οι μεγάλες επενδύσεις του τύπου All Inclusive δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από αυτά που επιλύουν. Το φυσικό περιβάλλον στο σύνολο σχεδόν της χώρας απαιτεί μικρές – μεσαίες μονάδες, ευέλικτες με άμεση σύνδεση με τις τοπικές κοινωνίες και οικονομίες, τον πολιτιστικό και αρχαιολογικό πλούτο κάθε περιοχής. Η ανάπτυξη ποιοτικού τουρισμού μπορεί να βασιστεί στο πολιτιστικό και αρχαιολογικό απόθεμα της Πελοποννήσου.
- Το σύμπλεγμα βιομηχανίας, περιβαλλοντικών τεχνολογιών και έρευνας που θα εστιάζει και θα στηρίζει τις τοπικές παραγωγικές δυνάμεις
- Λαμβάνοντας υπόψη τα υψηλά ποσοστά ανεργίας και ιδιαίτερα των νέων θα πρέπει να μπουν σε πρώτη προτεραιότητα επενδύσεις εντάσεως εργασίας οι οποίες θα συμβάλουν στην αντιμετώπιση του οξυμένου αυτού κοινωνικού και οικονομικού προβλήματος.
- Τόσο πανελλαδικά όσο και στη Περιφέρεια Πελοποννήσου, το σημαντικότερο ίσως πρόβλημα είναι το ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ. Όλες οι διαθέσιμες προβλέψεις και προβολές δείχνουν ένα συνεχώς διογκούμενο πρόβλημα με τεράστιες αρνητικές κοινωνικές και οικονομικές διαστάσεις. Χαρακτηριστικά είναι τα στοιχεία της απογραφής του 2011 (Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ).
Τα παραπάνω στοιχεία είναι ενδεικτικά του δημογραφικού προβλήματος της Περιφέρειας αλλά και κάθε Π. Ε. ξεχωριστά. Μια συνολική εξέταση και μελέτη των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ αναδεικνύουν τις παθογένειες της περιοχής που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης με σχέδιο και μακροπρόθεσμη προοπτική. Το επικείμενο Αναπτυξιακό Συνέδριο μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα προς αυτή τη κατεύθυνση.
- Η όποια αναπτυξιακή προσπάθεια, τοπική, περιφερειακή η εθνική, θα είναι αποτελεσματική και κοινωνικά δίκαιη και αποδεκτή, ΜΟΝΟ εάν αυτή αποτελέσει «κτήμα» της κοινωνίας και προϊόν όχι κάποιων «πεφωτισμένων» τεχνοκρατών η πολιτικών ηγεσιών. Με λίγα λόγια, ανάπτυξη – κοινωνικά δίκαιη και οικονομικά βιώσιμη από τα πάνω δεν μπορεί να υπάρξει. Για το λόγο αυτό, το επικείμενο Αναπτυξιακό Συνέδριο της Περιφέρειας Πελοποννήσου, διοργανωτές του οποίου θα είναι Κυβέρνηση και Περιφερειακή Αρχή πρέπει με ευθύνη τους να αποτελέσει αντικείμενο ευρείας κοινωνικής διαβούλευσης με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων φορέων και πολιτών. Στόχος του να είναι η επεξεργασία ενός συνεκτικού και υλοποιήσιμου αναπτυξιακού σχεδίου σε επίπεδο Περιφέρειας και όχι η καταγραφή αιτημάτων «συντεχνιακού» χαρακτήρα. Να αποτελέσει τη βάση της κοινής συμπόρευσης όλων των Νομών της Περιφέρειας.
Διονύσης Θωμάς
Οικονομολόγος
