Το πλέγμα των αλλαγών που θα εμπεριέχει το νέο νομοσχέδιο για την τοπική αυτοδιοίκηση παρουσίασε σήμερα ο υπουργός Εσωτερικών, Πάνος Σκουρλέτης, κατά τη διάρκεια του ετήσιου τακτικού συνεδρίου της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ).
Ο κ. Σκουρλέτης σημείωσε οτι “το συντομότερο να έχουμε μια ολοκληρωμένη νομοτεχνική μορφή των αλλαγών” και παρουσίασε πλευρές των παρεμβάσεων:
Εκλογές
Καθιερώνεται ως εκλογικό σύστημα και για τους δύο βαθμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης η απλή αναλογική για το σύνολο των εδρών των οικείων Συμβουλίων.
Εξετάζονται επιλογές όπως η αξιοποίηση της λευκής ψήφου με τρόπο που να διευκολύνει δημιουργικά στην επίλυση ενός επίμαχου θέματος, όπως η έγκριση ενός Προϋπολογισμού, ή ενός Τεχνικού Προγράμματος. Ακόμη, η κατάτμηση των προτεινόμενων αποφάσεων, ώστε η διαφωνία σε ένα θέμα να μη συνεπάγεται την ολοκληρωτική απόρριψή τους, εφόσον δεν υπάρχουν άλλα σημεία τριβής.
Η διεξαγωγή των αυτοδιοικητικών εκλογών αποσυνδέεται από το χρόνο διεξαγωγής των ευρωεκλογών.
Κατηγορίες κωλυμάτων εκλογιμότητας – όπως η γενική απαγόρευση να θέσουν υποψηφιότητα όλοι όσοι έχουν οποιαδήποτε σχέση εργασίας με το Δημόσιο, ακόμα και ορισμένου χρόνου (λ.χ. δίμηνη, πεντάμηνη κ.λπ. σύμβαση εργασίας) – οι οποίες περιορίζουν υπέρμετρα σε σύγκριση με τον επιδιωκόμενο σκοπό το δημοκρατικό δικαίωμα συμμετοχής στα τοπικά δημόσια πράγματα, εξορθολογίζονται.
Διευκολύνεται η συμμετοχή μικρών παρατάξεων, ομάδων πολιτών και τοπικών κινημάτων, καθώς η ανάδειξη των οργάνων των Κοινοτήτων (Συμβούλια) αποσυνδέεται από την ανάδειξη του κεντρικού Δημοτικού Συμβουλίου, με την έννοια ότι ένας συνδυασμός μπορεί να κατέλθει και αυτοτελώς σε μία μόνο Κοινότητα και, αντίστροφα, ένας συνδυασμός υποψηφίων για το κεντρικό Δημοτικό Συμβούλιο δεν απαιτείται να καταρτίζει ψηφοδέλτιο και για τις Κοινότητες.
Εισάγεται η εκλογή με ενιαίο (όχι δηλαδή παραταξιακό) ψηφοδέλτιο των μονομελών οργάνων-εκπροσώπων των πολύ μικρών Κοινοτήτων.
Διάρθρωση Δήμων
Οι Δημοτικές Ενότητες (προ-Καλλικρατικοί Δήμοι & Κοινότητες) διατηρούνται μόνο ως εκλογικές περιφέρειες, για να διασφαλιστεί η εκπροσώπηση όλων των προ-Καλλικρατικών Δήμων στα Δημοτικά Συμβούλια.
Ο θεσμός των Δημοτικών και Τοπικών Κοινοτήτων (προ-Καποδιστριακοί Δήμοι & Κοινότητες) διατηρείται. Το καθεστώς τους ενοποιείται και απλοποιείται, ώστε πλέον να αντιμετωπίζονται – με εξαίρεση τις πολύ μικρές κοινότητες – ενιαία ως Κοινότητες.
Οι αρμοδιότητές τους αυξάνονται, συνοδευόμενες και από τμήμα του εκάστοτε δημοτικού προϋπολογισμού που θα επιφυλάσσεται υπέρ των Κοινοτήτων, το οποίο θα διαχειρίζονται σύμφωνα με τους κανόνες του συμμετοχικού προϋπολογισμού.
Δίνεται η δυνατότητα δημιουργίας νέων Κοινοτήτων όπου προκύπτει ανάγκη, ακόμα και σε Δήμους που δεν προήλθαν από διαδοχικές συνενώσεις, με βάση αποφάσεις των οικείων Δημοτικών Συμβουλίων, ιδίως στα αστικά κέντρα (γειτονιές).
Διοίκηση
Η συγκρότηση όλων των συλλογικών οργάνων των Δήμων και των Περιφερειών αντιστοιχίζεται στην αναλογική συγκρότηση των οικείων Συμβουλίων. Όπως είναι λογικό, το σύστημα της απλής αναλογικής, ως βασικός μηχανισμός εκδημοκρατισμού, διαχέεται στο σύνολο της οργάνωσης και λειτουργίας των ΟΤΑ.
Σημαντικό μέρος των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής και, δευτερευόντως, της Οικονομικής Επιτροπής, στο βαθμό που μπορεί να ασκηθεί αποτελεσματικά σε χαμηλότερο επίπεδο, μεταβιβάζεται στις Κοινότητες.
Ενισχύονται και θεσμοποιούνται οι διαδικασίες προκαταρκτικής διαβούλευσης, πριν την εισαγωγή και ψήφιση σημαντικών θεμάτων στο Δημοτικό Συμβούλιο, προκειμένου να διευκολυνθεί η διαμόρφωση συναινέσεων.
Κοινωνική Συμμετοχή
Θεσμοθετείται η διενέργεια τοπικών δημοψηφισμάτων, όχι μόνο μετά από πρωτοβουλία των οργάνων του Δήμου, αλλά και κατόπιν λαϊκής πρωτοβουλίας.
Ο θεσμός του δημοψηφίσματος επεκτείνεται και σε επίπεδο Δημοτικής Ενότητας, ενώ ταυτόχρονα διευρύνονται οι περιπτώσεις κατά τις οποίες μπορεί να διεξαχθεί έγκυρα τοπικό δημοψήφισμα, ακόμα και για θέματα που δεν ανάγονται στη με τη στενή έννοια αρμοδιότητα των ΟΤΑ, ώστε να είναι δυνατή η διεξαγωγή (συμβουλευτικού υποχρεωτικά στην περίπτωση αυτή) δημοψηφίσματος για κάθε θέμα τοπικού ενδιαφέροντος. Για ειδικότερα δε, ζητήματα προβλέπεται απλοποίηση της διαδικασίας διενέργειας τοπικών δημοψηφισμάτων, με ταυτόχρονη αποσύνδεση του θεσμού από τη βούληση της κεντρικής εξουσίας και ενδυνάμωση του κοινωνικού ελέγχου.
Άλλες αλλαγές
Οργανώνεται και θεσμοθετείται διαδικασία αναπροσδιορισμού της κατανομής αρμοδιοτήτων μεταξύ ΟΤΑ Α’ Βαθμού – ΟΤΑ Β’ Βαθμού – Κράτους, κατά τρόπο που δεν θα συνιστά μια αλληλομετάθεση, απλά, των υπαρκτών σήμερα, αλληλοκαλυπτόμενων και κατακερματισμένων αρμοδιοτήτων, αλλά θα θέτει τους όρους ανάθεσης πλήρων και «καθαρών» τομέων δημόσιας πολιτικής στο προσήκον επίπεδο διοίκησης.
Προωθείται η συγκρότηση Διαδημοτικών Συνδέσμων, ανά νομό, που θα «συνενώνουν» τις τεχνικές υπηρεσίες των επιμέρους Δήμων που σήμερα δεν έχουν την αναγκαία επάρκεια και θα συνδιαμορφώνουν έναν φορέα ικανό να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις ανάγκες τεχνικών έργων όλων των επιμέρους Δήμων. Παράλληλα, προωθείται η δημιουργία μιας «τεχνικής ομπρέλας» πανελλαδικής εμβέλειας, υπό την ευθύνη της ΜΟΔ, που θα μπορεί να εξυπηρετεί κάθε Δήμο ή σύνδεσμο της χώρας που έχει σχετική ανάγκη.
Αλλάζει η κατηγοριοποίηση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με σκοπό να αμβλυνθούν οι μεταξύ τους ανισότητες και η χρηματοδότηση από τους ΚΑΠ να λαμβάνει υπόψη της τα ιδιαίτερα γεωμορφολογικά και άλλα χαρακτηριστικά τους, να μη περιορίζεται κυρίως στο πληθυσμιακό κριτήριο.
Αναφορικά με τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις: Αναδομείται εκ βάθρων το πλαίσιο ελέγχου της νομιμότητας των αποφάσεων της Τ.Α., με την απόσπαση της σχετικής αρμοδιότητας από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και την ανάθεσή της σε έναν νέο φορέα, τον «Ελεγκτή Νομιμότητας», υπό την εποπτεία και την Ευθύνη του Υπουργείου Εσωτερικών, σε αποσυγκεντρωμένη κλίμακα, στελεχωμένου με εξειδικευμένους νομικούς.
